Kỳ 1: Đi tìm nghịch lý ở 'vựa nông sản'

Đơn cử như ĐBSCL là vựa lúa, trái cây, thủy sản lớn nhất cả nước nhưng bao năm qua, chuỗi sản xuất, tiêu thụ nông sản tại đây vẫn manh mún, giá cả trồi sụt thất thường, sinh kế người nông dân vẫn bấp bênh.

Xã Mỹ Hòa, TX.Bình Minh, tỉnh Vĩnh Long được mệnh danh là “vương quốc bưởi năm roi” của ĐBSCL với 1.400 ha bưởi nhưng người nông dân vẫn chưa thể làm giàu.

Người trồng bưởi ở ĐBSCL vẫn bấp bênh

Không chỉ vấn đề tiêu chuẩn chất lượng, nông sản ĐBSCL còn gặp tình trạng giá cả trồi sụt thất thường, nên bao năm qua thường xuyên diễn ra nạn trồng - chặt tự phát. Đơn cử như ở H.Châu Thành, Hậu Giang, từng có thời điểm người dân ồ ạt chặt vườn cam để chuyển qua trồng xoài Đài Loan, mít Thái Lan, ổi lê Đài Loan... Như gia đình bà Nguyễn Thị Hồng (67 tuổi, ấp Tân Hưng, thị trấn Ngã Sáu, H.Châu Thành, Hậu Giang), có 1,1 ha đất nhưng 6 năm qua đã thay đổi cây trồng đến 4 lần. “Ban đầu tôi trồng xoài bưởi, sau đó thấy mít có giá thì trồng mít xen cam sành. Được 1 năm, mít bị sơ múi đen nên đành chặt mít chuyển sang trồng xoài Đài Loan, rồi cam sành cũng phải chặt hết vì bệnh vàng lá gân xanh”, bà Hồng kể. Bà than: “Cứ đà này, tôi không biết rồi sẽ trồng cây gì nữa”.

Không có nông dân nơi nào trên thế giới lại “trồng rồi chặt, trồng rồi chặt” như ở ĐBSCL

Trên thực tế, phần lớn nông dân đang chưa được tư vấn hỗ trợ đúng mức trong canh tác sản xuất, trừ sâu bệnh để đảm bảo các tiêu chuẩn chất lượng hàng hóa và tìm đầu ra ổn định; dẫn đến thực trạng thương lái mua gì thì nông dân trồng thứ đó, thấy cây nào có giá thì đổ xô trồng. Cung vượt cầu, giá xuống rồi lại chặt, trồng cây khác. Vòng luẩn quẩn đó mãi không có lối thoát.

Theo các chuyên gia, Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA) đang mở thêm những thị trường tiềm năng cho nông sản Việt Nam. Ngay từ bây giờ, cần có phương án nâng tầm ưu thế cạnh tranh cho nông sản Việt, mà trước mắt nên tập trung vào vùng ĐBSCL. Cụ thể là đẩy mạnh công tác nâng cao chất lượng nông sản, ứng dụng công nghệ kiểm soát chất lượng, truy xuất nguồn gốc, đáp ứng những yêu cầu khắt khe về vệ sinh an toàn thực phẩm, bên cạnh các yêu cầu về đóng gói và chế biến, dự trữ, hàng rào thuế quan, tài chính…

Nêu giải pháp căn cơ cho nông sản ĐBSCL, GS-TS Võ Tòng Xuân nhận định: “Quản lý nhà nước và doanh nghiệp cần phải có thông tin thị trường, tổ chức cho nông dân sản xuất theo nhu cầu, đặt hàng; đồng thời có quy hoạch vùng sản xuất phù hợp từng nơi”.

Song song đó là sự chủ động vào cuộc của các đơn vị cung ứng dịch vụ thương mại và xuất khẩu nông sản. “Việc sản xuất nông sản với quy mô nhỏ lẻ, chất lượng không ổn định, thiếu ứng dụng khoa học kỹ thuật, chưa tiếp cận được những phương thức bảo quản sau thu hoạch, kèm chi phí vận chuyển cao đã trở thành rào cản cho nông sản Việt Nam nói chung và nông sản ĐBSCL tiếp cận thị trường, nhất là thị trường quốc tế. Trong khi đó, hiện chưa có doanh nghiệp nào cung cấp các dịch vụ toàn diện từ khâu bắt đầu canh tác cho đến khâu bảo quản sau thu hoạch, vận chuyển và tìm đầu ra cho nông sản. Đó là trăn trở của không chỉ các cơ quan hoạch định chính sách mà còn là điều mà những doanh nghiệp tư nhân như chúng tôi phải vào cuộc, để tạo đòn bẩy cho nông sản Việt Nam bứt phá đúng tiềm năng” - Ông Tô Thái Thành - Đại diện Hanh Nguyen Logistics - Thành viên Tiến Thịnh Group  chia sẻ.

Theo: Thanhnien.vn